مورکیو نوع A چیست؟

مورکیو نوع A یک بیماری نادر و پیش رونده ارثی است. اثرگذاری این بیماری بر هر شخص متفاوت است و بر اندام ها، استخوان ها و سایر بخش های بدن تأثیر می گذارد. مورکیو نوع A گونه ای از موکوپلی ساکاریدوز (MPS)، یک اختلال ذخیره لیزوزومی است.

در مورکیو نوع A چه اتفاقی می افتد؟

  • بدن افراد مبتلا به مورکیو نوع A فاقد مقدار کافی از آنزیمی تحت عنوان ان-استیل گالاکتوزآمین-6 سولفاتاز یا GALNS در سلول ها می باشد.
  • GALNS به تجزیه GAGها که بر اثر مورکیو نوع A انباشته می شوند کمک می نماید تا بتوانند توسط بدن بازیافت گردند. GAGهای خاص در مورکیو نوع A عبارتند از کراتان سولفات (KS) و کندروایتین سولفات (CS).
  • GAGها در مورکیو نوع A در اندام ها، استخوان ها و سایر بافت های بدن انباشته می شوند.
سلول سالم
تجزیه شدن GAGها توسط GALNS
سلول مورکیو نوع A
بدون GALNS کافی، GAGها در سلول ها در تمام بدن انباشته می شوند.

دلیل و ژنتیک

مورکیو نوع A به دلیل موتاسیون ژن GALNS رخ می دهد. این موتاسیون ها باعث می شوند افراد مبتلا به مورکیو نوع A نتوانند GALNS کافی تولید نمایند.

مورکیو نوع A یک بیماری اتوزوم مغلوب است، یعنی برای اینکه مورکیو نوع A به کودکان منتقل شود باید هر دو ولی حامل موتاسیون در یکی از دو کپی ژن GALNS خود باشند.

  • والدین باید یا مورکیو نوع A داشته باشند یا حامل موتاسیون باشند. حامل ها افرادی سالم هستند اما یک کپی از ژن موتاسیون یافته را دارند و می توانند موتاسیون ژن خود را منتقل سازند
  • هم پسرها و هم دخترها می توانند مورکیو نوع A را به ارث ببرند

اگر 2 ولی که حامل مورکیو نوع A هستند بچه دار شوند:

  • 25% احتمال دارد فرزند آنها به مورکیو نوع A مبتلا شود
  • 50% درصد احتمال دارد که کودک حامل موتاسیون ژن باشد (مثل والدین)
  • 25% احتمال دارد فرزند آنها سالم باشد (نه مورکیو نوع A را به ارث ببرد و نه حامل باشد)

مورکیو نوع A یک بیماری ناهمگن است

مورکیو نوع A یک بیماری ناهمگن است، یعنی برای هر شخص مبتلا به مورکیو نوع A:

  • علائم و نشانه ها با هم فرق دارند
  • شدت علائم و نشانه ها می تواند متفاوت باشد

بیش از 270 موتاسیون ژن GALNS وجود دارد و شاید به همین خاطر باشد که علائم و نشانه ها و شدت بیماری افراد مبتلا به مورکیو نوع A تا این اندازه متنوع است.

علائم و نشانه ها

علائم و نشانه ها چه موقع شروع می شوند؟

علائم و نشانه های مورکیو نوع A به طرق مختلفی بر افراد اثر می گذارند. برای بسیاری از افراد، GAGها در سن 2 یا 3 سالگی آنقدر انباشته شده اند که مشکلاتی مانند بدریختی استخوانی، شکل حذفی زانو، انحنای ستون فقرات و رشد غیرعادی قفسه سینه بروز می کنند. برای برخی افراد، علائم جدی تر می توانند از سن 6 ماهگی شروع شوند در حالیکه بقیه شاید تا قبل از دهه دوم زندگی خود با علائم اولیه (خشکی کفل و درد) روبرو نشوند. فارغ از اینکه علائم مختلف چه موقع شروع می شوند، مورکیو نوع A یک بیماری پیش رونده است که می تواند به مرور زمان تغییر کند.

شرح علائم و نشانه ها

بروز عوارض و مشکلات در قسمت های زیر در افراد مبتلا به مورکیو نوع A رایج است:

  • استخوان ها و ستون فقرات
  • ریه ها و مجراهای هوا
  • قلب
  • چشم ها و گوش ها
  • دندان ها
  • مجرای گوارش

آزمایشات و تشخیص:

فعالیت آنزیمی: "استاندارد طلائی" برای تشخیص

آزمایش فعالیت آنزیمی "استاندارد طلائی" تشخیص مورکیو نوع A می باشد. آزمایش آنزیم معمولاً با آنالیز خون فرد انجام شده و میزان فعالیت GALNS در بدن را اندازه گیری می کند.

سایر آزمایشات برای مورکیو نوع A عبارتند از:

آزمایش ادرار. در این آزمایش، میزان GAG ادرار شخص اندازه گیری می شود.

آزمایش مولکولی. این یک آزمایش اختیاری است که موتاسیون های ژن GALNS را شناسائی می کند. آزمایش مولکولی برای آزمایشات پیش از تولد و حامل های ژنتیک ضروری است. این آزمایش می تواند خطر انتقال بیماری در خانواده ها را کاهش دهد

نقش پزشک معالج و سایر متخصصان در تشخیص

افراد مبتلا به مورکیو نوع A نیاز به یک گروه مراقبت های بهداشتی هماهنگ دارند که شامل یک پزشک معالج و گروهی از پزشکان مختلف است.